Eerste biodiverse fietsroute door de Zak - 25 km

Beleef de biodiversiteit vanaf de fiets.

Voortaan kun je niet alleen wandelend op het eilandommetje genieten van de biodiversiteit van Ovezande, maar vanaf 22 mei 2025, de internationale dag van de biodiversiteit, kan dat ook op de fiets over een door de Stichting Ovezande Biodivers (SOB) speciaal samengestelde route.

Midden in de door de Verenigde Naties uitgeroepen ‘internationale week van de biodiversiteit’, introduceert SOB misschien wel de eerste “biodiverse fietsroute” van Nederland, maar zeker de eerste in de Zak van Zuid-Beveland. Met de 15 kilometerlange fietsroute ten zuiden van het dorp Ovezande wil SOB de bewustwording bij bewoners en bezoekers vergroten van de noodzaak om dijken en bermen biodivers te beheren. Tevens wil SOB met de fietsroute de extra belevingswaarde van biodivers beheerde dijken en bermen laten ervaren.

De fietsroute is niet bewegwijzerd, maar is eenvoudig te downloaden van onze website.

Aan de fietskaart is bijzondere informatie over specifieke plekken in de route bijgevoegd. Daarin  wordt uitleg gegeven over het in de praktijk gebrachte beheer en de effecten ervan voor plant en dier. Aan de orde komen onder andere: bloemdijken, gefaseerd maaien, schuilplekken en de keerzijde die klepelmaaien met zich brengt.

Het belang van biodiverse bermen en dijken

 Dijken en bermen kunnen een belangrijke rol spelen bij het herstel van de biodiversiteit. Ze vormen verbindingen tussen leefgebieden van plant en dier en kunnen zelf voor verschillende soorten ook een belangrijk leefgebied vormen. Zeker in agrarische landschappen met weinig natuur en landschapselementen, zoals in een groot deel van de Zak van Zuid-Beveland.

Als we biodiversiteit naar een hoger niveau willen tillen is onderhoud van bermen en dijken nodig dat de biodiversiteit bevordert. We bieden een fietsroute aan die voorbeelden van goed beheer laat zien, maar ook van plekken waar de biodiversiteit wordt vernietigd, zoals door klepelen, dat is het fijn hakselen van begroeiingen, hetgeen nog steeds de norm is bij het waterschap Scheldestromen.

Geniet van de biodiverse bermen en dijken én veel fietsplezier!

Stichting Ovezande Biodivers

Deze afbeelding is hier ook te downloaden:

Waarom een biodiverse fietsroute door de Zak?

Dijken en bermen kunnen een belangrijke rol spelen in het herstel van biodiversiteit. Biodiversiteit is verscheidenheid aan planten en diersoorten en de samenhang ertussen. Bermen en dijken vormen verbindingen tussen leefgebieden van planten en dieren én ze kunnen een waardevol leefgebied zijn voor verschillende soorten. Zeker in agrarische landschappen met weinig andere natuur en landschapselementen, zoals in een groot deel van de Zak. Als we de biodiversiteit naar een hoger niveau willen tillen is onderhoud van bermen nodig dat de biodiversiteit bevordert. Natuurmonumenten en een aantal particulieren doen hun uiterste best om bermen en dijken goed te beheren. Wanneer u onze route volgt zult u langs een aantal van zulke dijken en bermen  fietsen. Ook laten we u plekken zien waar biodiversiteit wordt vernietigd. Zo klepelt het waterschap er nog steeds lustig op los.

1. Gefaseerd maaien

Ovezande Biodivers is voorstander van gefaseerd maaien. Je maait dan in etappes, verschillende vakken op korte afstand van elkaar én in verschillende maanden. Het liefst gebruik je lichtere machines en geen zware trekkers. Die rijden de kruidlaag kapot en verdichten de bodem. Als je gefaseerd maait, blijft er altijd een plantje bloeien, zodat er steeds voedsel is voor bijen, vlinders en zweefvliegen. Bovendien moet na de bloei de zaadvorming nog plaatsvinden, en dan ga je wat later maaien.

2. Schuilplek

Ecologisch bermbeheer levert een levende berm met voldoende hoge planten op, zoals hier meestentijds het geval is. Zo’n berm vormt een mooie schuilplek voor krekels, sprinkhanen, rupsen die moeten verpoppen, loopkevers, huisjesslakken, kikkers en egels. In die levende berm zit ook het wintervoedsel voor kleine vogels: de zaden, slakken en insecten. 

3. Vissersdijk

Je fietst over een mooie dijk met vele bochten. Waarschijnlijk heeft er in iedere bocht een weel gelegen. Op de topografische kaart van 1912 zijn er nog twee te herkennen. De naam Vissersdijk zou betrekking kunnen hebben op de welen, die vaak rijk waren aan vis. Halverwege de vissersdijk is nog een dijkdoorbraak uit het landschap af te lezen., een kromme dijk met daaronder nog een aantal oude knotwilgen.

4. Land van Melk en honingh

Ingeklemd tussen Hooglandsedijk en Weldijk ziet u een bijzonder natuurgebiedje: “Het land van melk en honing”. Die uitdrukking verwijst naar het Oude Testament en symboliseert een stukje land van verschillende landschappen, planten en dieren, vruchten en landbouwgewassen. Een harmonisch geheel van wildernis en cultuurlandschap.

5. Laat oude bomen staan

Aan het begin van de Weldijk bij de Koekoek staan een aantal dikke, majestueuze populieren. Onderaan het dijktalud zie je een uitgewaaierde, erg oude wilg. Hoe groter en hoe ouder de boom, hoe groter de biodiversiteit. De senior-bomen vormen kleine leefgebiedjes voor veel soorten dieren en micro-organismen. In de holtes huizen vogels en vleermuizen, de groeven in de bast zijn het leefgebied voor tal van insecten, en de grote takken bieden nestgelegenheid voor vele vogels. Landbouwlandschappen met bomen bevorderen de biodiversiteit vele malen meer dan landbouwlandschappen zonder bomen. Laten we de oude bomen dan ook zo lang mogelijk in het landschap behouden. 

6. Kerkepad

U begeeft zich nu op een oud kerkepad, dat als wandelpad in gebruik is. SOB vraagt u om hier de fiets aan de hand mee te nemen en halverwege het pad nog even heerlijk te genieten van de omgeving vanaf de bank die hier geplaatst is

7. Geen grasbekleding maar bloemrijke dijken

We fietsen nu buitendijks over een weg die speciaal is aangelegd voor het werkverkeer van het waterschap, en zien de hoge dijk die helemaal bedekt is met een traditionele grasbekleding. De biodiversiteit is laag. Daar kiest het waterschap Scheldestromen voor. Een veilig en mooier alternatief vormen soorten- en kruidenrijke begroeiingen. Uit het onderzoek van de Radboud Universiteit “Future dikes” blijkt dat biodiverse, soortenrijke dijken net zo sterk zijn als dijken met daarop vooral gras. De dijken van de toekomst zijn dan ook bloemrijke dijken, een mix van gras- en kruidensoorten. Soortenrijke dijkbekleding draagt bij aan de veiligheid én aan de biodiversiteit.

8. Coudorpse inlaag

Deze nieuwe inlaag van 35 ha. is begin deze eeuw afgegraven als compensatie voor het verlies aan natuur door de aanleg van de Westerscheldetunnel. Het zilte, drassige land is een toevluchtsoord voor steltlopers zoals: tureluur, kluut en bontbekplevier. De hoge delen van de inlaag zijn kruidenrijk grasland en in het midden- en oostelijke deel vind je brakke graslanden met zilte zegge en zilte rus. Op de droogvallende delen groeit zeekraal. Bij het afgraven is nog een agrarische nederzetting uit de Romeinse tijd blootgelegd.

9. Biodivers bermbeheer

Natuurmonumenten (NM) past hier biodivers bermbeheer toe. Natuurlijk bermbeheer. “Verschralen” is daarbij het doel. Het maaisel blijft niet liggen, maar wordt afgevoerd. De hoeveelheid voedingsstoffen in de berm, met name stikstof, neemt dan af, waardoor zich een grotere diversiteit aan planten naast elkaar kan ontwikkelen. Zo´n  inrichting en beheer is cruciaal, want door de huidige overdaad aan stikstof krijgen we eentonige bermen met, naast gras, alleen ruimte voor brandnetels en wat fluitekruid. 

10. Bloemdijken

Natuurmonumenten beheert bloemdijken. Bloemdijken zijn bekend om hun rijke flora. Er groeien met name op de zonzijde (zuidzijde) van deze dijken bijna twintig bedreigde plantensoorten, zoals: wollige distel, wilde marjolein, en ruige anjer. Ze vormen een mooi leefgebied voor bijen, hommels, vlinders en andere insecten. Die zijn weer een lekkernij voor de steenuil.